PODGORICA - Kada imate crkvene skupove sa kojih se šalju političke poruke i ultimatum državnim organima kao što je bio skup u Nikšiću potpuno je jasno da crkva kao deo čitave te političke bespravne gradnje, ili rečeno medicinskim rečnikom tih malignih izraslina na državnom telu - jasno je da se protiv toga mora boriti svim sredstvima da bi država uopšte opstala - jer će se inače pretvoriti isključivo u instrument za teror nad građanima - kaže u intervjuu za Pobjedu Nenad Čanak, predsjednik Lige socijaldemokrata Vojvodine. Ističe da SPC nije demokratska institucija nju nisu građani birali, ona je udruženje građana i samim tim nema demokratski legitimitet da bi bila ravnopravni sagovornik unutar jednog demokratskog društva.

U opstrukciju donošenja Zakona o vjerskim zajednicama uključio se direktno patrijarh Irinej porukom rukovodstvu Crne Gore: ,,Ako imaju iole pameti treba da odustanu od donošenja tog zakona“... Mitropolit Amfilohije saziva narodni sabor u Nikšiću i prikazuje mošti Sv. Vasilija Ostroškog. Crkva je odvojena od države, što SPC želi da postigne tim pritiskom ako je izvjesno da će Zakon biti usvojen?

- Crkva u današnjem obliku je napravljena od strane Aleksandara Prvog Karađorđevića kao alat vekosrpskog unitarizma između dva svetska rata i to se vrlo često zaboravlja - jer se predstavlja da ona postoji od Svetog Save do danas u kontinuitetu u ovom organizacionom obliku što nije tačno.

Ona je formirana kao alat unitarističke potrebe i ona ne može drugačije ni da se ponaša, do momenta kada se u ime verskih sloboda dozvolilo da ona ulazi i u druge sfere života koje su izvan njene nadležnosti i ništa se drugo nije moglo ni očekivati.

Nošenje moštiju bio je uvod u krvavi raspad Jugoslavije kada su tadašnji crkveni velikodstojnici nosili mošti svetaca na zamišljenim granicama Srbije i time postizali određeni propagandni efekat među stanovništvom. Mislim da je ovo potpuno identičan rukopis i da u tom smislu ni jedna država nema pravo da radi protiv ustavne stvari, a to je da stupa u bilo kakve pregovore sa nekim ko za to nije ovlašćen.

Crkva nije demokratska institucija nju nisu građani birali ona je udruženje građana samim tim ona nema demokratski legitimitet da bi bila ravnopravni sagovornik unutar jednog demokratskog društva.

U tom svetlu se ovde jasno prepoznaje rukopis unitarnog velikosrpskog koncepta koji vuče korene od 1844. godine i Garašaninovog načertanija, preko Karađorđevića i Memoranduma SANU iz 80-ih godina pa nadalje.

Koliko su političari krivi što se crkva neprestano miješa u državne stvari. To se dešava i u Srbiji: SPC ne plaća porez, zataškavaju se pronevjere u crkvi, zastarijevaju sudski procesi o pedofiliji, crkva poručuje da pomoć za sve probleme samo može doći iz Rusije... Da li državni vrh Srbije sa SPC povezuju samo poslovi ili želja da se odustane od svakog kontakta sa EU i NATO?

- Ovo je vrlo kompleksno pitanje jer ima svega pomalo, a istina nikada nije u da ili ne - nego je između. Činjenica je da bez uporišta među vladajućim strukturama crkva ne bi mogla da se ponaša kako se ponaša. Sa druge strane oslanjanje političara na crkvu je oslanjanje na njen uticaj na vernike u smislu njihovog iskazivanja volje na izborima.

Crkva je direktno za političare koji se time bave sredstvo da dođu do glasača. U svemu tome se stvara jedan nezdrav odnos u kojem je crkva, iako formalno odvojena od države, u ime ne znam kakavog ,,etničkog patriotizma“ uvlači se u državne strukture. 

Imate situaciju u Srbiji da državne institucije kao što su MUP i javna preduzeća imaju svoje krsne slave, a krsnu slavu bi po definiciji samo trebalo da ima porodica srpske nacionalnosti pravoslavne veroispovesti. Dakle, pretvaranjem državnih instuticija u porodicu praktično u najgorem mogućem smislu se udaljavate od države kao servisa građana - što je evropska ideja sekularne države.

Sasvim je sigurno da je uticaj crkve na javne poslove šteta za proces evropeizacije Srbije, jer crkvi odgovara zatvorena i prema ruskim službama okrenuta Srbija - jer onda mora da se sprovodi ono gde bi sve radila izvršna vlast prema porukama ruskih špijuna.

Da li je ovakvo uplitanje SPC u državne poslove posljedica politike iz građanskog rata 90-ih godina kada su crkvene starješine blagosiljale odlazak vojske u ratne i pljačkaške pohode, a kasnije se nismo jasno odredili prema tim crkvenim delima?

- Ponavljam, istina je uvek mnogo kompleksnija i nije u pitanju samo crkva i blagosiljanje crkvenih velikodostojnika nego je u pitanju nešto drugo: kompletna ta ideologija koja je dovela do tenkova koji su građani Jugoslavije plaćali da se kupe, pa su posle ti tenkovi rušili gradove u kojima su ti građani živeli.

Dakle, ta ideologija nikada nije osuđena, nikada se nije jasno prema tome odredilo, nije urađena lustracija i nije se došlo do toga da se pokaže šta se zaista dogodilo 90-ih godina. Dok god ne raspetljate taj čvor odgovornosti za stotine hiljada mrtvih i raseljenih i uništenih sudbina dotle nećete dati ni jedan suvisao odgovor.

Možemo li gajiti dobrosusjedske odnose ako ne utičemo, a možemo, na one koji prave probleme da počnu normalno da se ponašaju?

- Šta znači uticati na crkvu osim uticaja na ono što ona sama za sebe tvrdi da jeste. Kako drugačije uticati nego je privesti zemaljskim zakonima da mora da plaća porez i da se ponaša kao i svaki drugi subjekat u društvu.

 Zbog toga je gajenje dobrosusedskih odnosa važno i na prvom mestu se distancirati od crkve u delu u kojem se crkva bavi: tu mislim na svaku crkvu, jer nije samo SPC jedina u regionu koja ima uticaj na državnu politiku.

 Znači distanciranje od uticaja crkve na državnu politku i razvijanje direktnih odnosa među državama koji ne smeju da zavise od unutar crkvenih interesa je put kojim se mora ići i svaka država zna šta joj je činiti da bi zaštitila svoje interese u koje sigurno spadaju i dobri odnosi sa okruženjem.

Crkvu privesti državnim zakonima 

 Kada imate eufemizme tipa: navijači i grupe koje su organizovane po klasično mafijaško fašističkim načelima, kada se bave ilegalnim poslovima a istovremeno se predstavljaju da su jače od države i pravosuđa, kada imate crkvene skupove sa kojih se šalju političke poruke i ultimatum državnim organima kao što je bio skup u Nikšiću potpuno je jasno da crkva kao deo čitave te političke bespravne gradnje, ili rečeno medicinskim rečnikom tih malignih izraslina na državnom telu - jasno je da se protiv toga mora boriti svim srerdstvima da bi država uopšte opstala - jer će se inače pretvoriti isključivo u instrument za teror nad građanima.

(SzILSV, 23.12.2019)